Tartak w Jurgowie
W Jurgowie jako jeden z nielicznych, działa ciągle tartak napędzany kołem wodnym. Pierwszy tartak zbudowano w I połowie XIX wieku, jednak od tego czasu był kilkakrotnie przebudowywany Obecny pochodzi z 1977 roku, kiedy to został odbudowany po pożarze. Woda do tartaku jest doprowadzona specjalnie do tego celu wykopanym kanałem, tzw. "Przykopą" - odnogą Białki. Dawniej woda płynąca "Przykopą" napędzała również inne urządzenia. takie jak folusz, dwa młyny oraz elektrownię. Tartak, wybudowany na fundamentach z kamienia łamanego i rzecznego na zaprawie cementowo-wapiennej, od strony południowej ma wydzielone pomieszczenie siłowni wodnej o drewnianych ścianach. Do przecierania drewna stosowany jest trak z ok. 1934 roku, zbudowany w niemieckiej firmie Kirchner z Lipska. Praca tartaku jest uzależniona od stanu wody w rzece. Niestety, przez kilka ostatnich lat jest on dość niski, nawet latem. Zimą, kiedy zapotrzebowanie na usługi przetarcia drewna są największe, tartak nie działa, ponieważ rzeka jest skuta lodem. Tartak jest własnością wiejskiej wspólnoty leśno-gruntowej "Urbar".
Wnętrze tartaku w Jurgowie
Stare zdjęcia tartaku w Jurgowie
W tyle widać także dach nieistniejącego już młyna.
W ostatnim czasie było nieduże zainteresowanie ażeby w tym miejscu odbudować elektrownię ale jak na razie nic poza pomysłem się nie dzieje. Prawdopodobnie elektrownia już nigdy nie zostanie odbudowana.
Dawny folusz został teraz przerobiony na stolarnię i raczej nie będzie już foluszem. Stary młyn, który znajdował się zaraz obok niego juz raczej też nie będzie pełnił swojej pierwotnej funkcji.
Napęd tartaku w Jurgowie
na koło podczas ostatniego remontu.
Zamarznięta woda uniemożliwia zimą
pracę tartaku.
. . . i podczas pracy.
Tartak jest własnością Leśnej Wspólnoty Urbarialnej w Jurgowie. Przez ostatnie lata jest jednak coraz mniej wykorzystywany i jeśli nic się nie zmieni podzieli on los innych urządzeń na rzece. Wykorzystywanie tartaku jest uwarunkowane stanem wody w rzece. Niestety przez kilka ostatnich lat jest on dosyć niski nawet latem. Zimą kiedy najwięcej jest drewna do cięcia tartak nie działa, ponieważ rzeka jest skuta lodem i jej poziom nie pozwala na uruchomienie tartaku. Ratunkiem dla tartaku było by wyposażenie go w alternatywny napęd np. elektryczny, wiąże się to jednak ze znacznymi kosztami a wiadomo że o jakiekolwiek pieniądze jest w dzisiejszych czasach bardzo trudno.
Jaki los spotka Jurgowski tartak przekonamy się pewnie już nie długo, mam nadzieję że będzie działał nadal.
Inne krótkie filmiki działania tartaku:
Tartak w Jurgowie podczas pracy
Krótka demonstracja zasady działania koła wodnego
Starsze filmy:
Trak tnący drzewo na deski
Przecięte deski
Woda napędzająca koło wodne